What we (not usually) talk about when we talk about Udom?
"What we (not usually) talk about when we talk about Udom?" at the exhibition entrance
I wrote this essay in 2020, feel like decade ago. I had different life and didn't know what to do and where to be. Udom Taepanich or P'Note’s assistant contacted me when I was an intern at a pharmaceutical clinical trial analysis company. P'Note is a famous stand-up comedy in Thailand. His assistant told me on a phone that he found me in interview article that The Cloud, a creative press, interview me and he want me to write for his next book which is a collection of his artworks. She sent me a video and pictures of his not-usually-show artworks which made me realize his works are so fun and so good! I whisper Yes on the phone in the office kitchen of the pharmaceutical company building.
It is my last year of 6 years studying pharmacy. My life gradually dries out of me. I tried to ignore it but looking back, I'm so lost.
First time I came to studio, The rain was pouring. P'Note didn't came to the studio so I met his assistants. The reason why he didn't come because he don't want me to feel uncomfortable if I didn't like his artworks then want to say no. I walk around and fascinated by his art works. It's like child playing and I love how it's not pretentious at all.
I came to his studio another 2 times and met P'Note both. It's not like an interview at all. It's like we were talking. We chatted about the heated politics of Thailand at that time, about his life behind the curtain, about love, about his plan for the last day, about feeling when he can't sleep, about his mom's great sense of lotto. I hugged his artwork. I touch and play every stuffs in the studio. I took just a little note, I recorded nothing. In that situation, it’s such a natural conversation I really don't know what memo to write down.
Another thing that I remember is my long way to his studio. I had to take a skytrain, then a boat to almost last pier, then a motorcycle taxi. Second thing I remember is rain. It's the rainy season so it's always raining on my way back home.
I can't remember how exactly I got the essay done. The first draft took 1 sitting 1 day as I write now. The core idea first came to my head on my last way back home when I'm in a boat and wet from rain which is; I want to write about how childish work means growing up. In my head, other memories gradually patch themself together around that core. Seeing the structure of it is the only way I know how to write. That’s how the essay done.
My girlfriend loves it. she told me why but I didn't understand how. I read the text just for editing but after that I didn't read it again. At that time, I feeling a little bit embarrassed because I didn't feel like it's that good. I didn't know anything at all, I really wasn't.
I sent it to his assistant and everything was quiet. No feedback, nothing to correct. I assume at first he didn't like it but after seeing the huge amount of money he transferred into my account, maybe he just feels so-so about it. I can't help but not think he loves it that much. I didn't get in touch with anyone in his team for years. All I know about him is from the news. His stand up comedy show got postponed due to COVID-19, he became a monk.
2 years later, his assistant texted me, invited me to his solo exhibition. I was so grateful to hear the news because people will get a chance to see his amused artworks. She told me, my text is at his exhibition also. I thought, maybe just an excerpt of it.
I went to the exhibition opening and found out that he put all my writing on the wall at the entrance. Oh, it's so overwhelming (in a best way) seeing my text in that context. People came to read it on the wall before getting into the exhibition. P'Note absence at exhibition as the first time I went to his studio. Maybe someone didn't like it, he may think and he never wanted to force anyone to say good things.
When the essay is on the wall, I brave myself to read it again in 2 years. At this age where I already made my life decision. My life changed a lot from that girl in a pharmaceutical company office kitchen. I started loving the essay. It's a lot to edit out, some word choices make me laugh, some thought I grow more complex, but the root of my thinking and my belief is always there.
Chatting with his assistant again, she told me P’Note really loves my writing, that's why he put it on the wall. I feel so relief and delight. We said that we will meet again at the studio along with P'Note. I don't know when. But I know we both hope.
On my way home from the exhibition. I think of what P'Note told me one day which became one of the voices that made me decide this career path for my life. It's when I'm about to leave his studio. He asked me, after I graduate, what will I do next. I planned to work in a drug store or some pharmaceutical company, I answered, then he said "Why don't you work on art? There're not many people like you."
I don't know then, I know nothing then. But god, I'm so blessed that I have these kinds of people step into my life. people who see it in me, to know it before me, to support, and to encourage my work.
Oh that poor girl, all she knew is her shoes are full of rain water.
Udom Taepanich's artwork at the exhibition
Udom Taepanich's artwork at the studio
Below here is the essay
________________________________________________________________________________
What we (not usually) talk about when we talk about Udom?
When I take a close look at Udom Taephanich, I notice that he looks a lot older than I remembered.
I believed that most people in their 20s, including me, grew up with Udom’s stand-up comedy known as ‘Diew’. Even though we have witnessed a shift from the age of DVDs into Netflix, his show remains popular. The DVDs of his show that I have been watching repeatedly have been placed somewhere in my house. After binge-watching Diew 1 to Diew 12, I realized that I am familiar with Udom, the one who appears on the screen. Over time, he has transformed from a little young boy into a grown man. However, when I met him personally, I found that there are several things that you are not able to see on the screen including the wrinkles around his eyes, his aging skin, his eye expressions, and his calmness.
In terms of his art, I have witnessed something different. At the corner of his studio, there is a big colorful artwork. When I look at it closely, this work happens to be an assemblage of a variety of paintings. Showcased in a cabinet are monster statues. Each of them wearing accessories that can be switched according to your taste. Not to mention the pieces are adorable human-sized monster statues displayed around his studio.
Udom likes to wander around in his studio and carries a monster sculpture and places it next to him. Then, he grabs a paper stained with color and uses it to continue his painting. In his 50’s, everything in Udom’s studio seems like a playground.
The question that we plan to discuss today is how art gets younger while we get older.
--------
I believe that to understand a person’s work of art, you must understand their lives first. What was their childhood like? What have they experienced? How do they feel at a certain age? What do they believe in? What did they learn? Everything is a part of one’s life, and most artists make art from their experiences.
“When I was young, art was the only subject that I would not get punished by a teacher”, Udom said with a smile. “As a kid, I moved around a lot from Surin province to Ban Bueng of Chonburi province and my studies were inconsistent. I didn’t have any books. Unlike my friends who wore school uniforms every day, I only wore it from time to time. In addition to this inconsistency, I had never done any homework. I didn’t know how to do it. My mother knew only how to cook Som Tum. I had no one who could assist me with my homework. Therefore, art is the only subject that my teacher will not punish me.”
Since then, art has become his friend. It is a comfort zone where a kid who couldn’t make anything good through the eyes of adults can do something that is worth appreciating. “Art propelled me to be recognized”, he mentioned this when he told a story of when his papier-mâché had been selected to be showcased at school. Though this was only a small work when he recollected it.
As a kid, he felt that art had no rules. It is about imaginative management. At that young age, we didn’t even recognize that it is called ‘Imagination’. It was blended into real life. It is a possibility. Therefore, through the eyes of children, art is dramatically broad and always comes with enjoyment.
Having graduated from secondary school, his passion in art had driven him to study in Art Vocational College and Poh-Chang Academy of Arts thereafter following his friends’ suggestion. At the art school, he was still not good at it. It was just the shift in places and time, however, he no longer got punished. Meanwhile, the punishment has transformed into the word ‘Don’t’.
“Looking back, Thai kids have grown up with the word ‘Don’t’, ” he explained. This word has extended to our life as well as art. Art that used to be broad during primary school had become narrow. ‘Don’t do this’ ‘Don’t color like this’ ‘Don’t compose your art like that’. It seemed the role of imagination had been taken over.
Nevertheless, imagination had taken its role again when he was in his 20s. In front of a painting by Jean-Michel Basquiat at Centre de Pompidou, Paris stood Udom. Basquiat’s artistic style reminded him of children’s handwriting. It looked like an artwork created by someone not older than a 7-year-old kid. He looked at this painting for hours. Then, he wandered around the place and eventually came back to this painting.
Even though society taught him about the ‘Do’s’ and ‘Don’ts in art, in front of a Basquiat’s painting at Centre de Pompidou, it reminded him that art has no rules and through art, you can express your young heart anytime.
At that time, to paint like a kid became his attempt in making art. “If anyone criticized that my art looked like it was created by a kid, I would be grateful as painting like a kid is considered as difficult.” He stated this in 1997 or around 25 years ago. Today, when I asked him again, he answered and giggled, “It was wrong since the first attempt as children have never attempted to be like children”
Of course, children have never attempted it. There are no rules, directions or society that are in control of what art should be like, how they should create it, or how they should compose it. The children have never made art according to the rules. They have never attempted to follow the rules as there are no rules in the first place.
Even though Udom attempted to paint like a kid, he didn’t find a place where he can express his imagination truthfully. Perhaps, he attempted to paint like a child while his head was focused on color theories and composition in art.
In addition to attempting to be a kid, in his 20s when most people are seeking fame and acceptance, Udom was among those who would like to be accepted as an artist in a time where the country had clear definitions of art and artist. Art was a virtue. Artists had to wear dramatic clothes and live their lives to the fullest. We can say that all of these are very tough efforts that he had to achieve while making his way to stand-up comedy at the same time.
“It started to feel liberating when I felt that I no longer needed to be accepted.” It was not just about art, but it was my life as well. “On stage, I felt like I had more oxygen to breathe in. The atmosphere offstage became less serious than it used to be. My art has also become more relaxed when I stopped thinking about the need to be accepted as an artist. I found that it was the real trap.”
For me, the trap that Udom stated looks like a rectangular-shaped box that is framed by social rules where social measurements have been implemented seriously.
Indeed, if you occasionally take this box out, it will make you feel like you have more air to breathe.
--------
On Saturday, I set my alarm clock in the early morning as it was the day that I planned to visit his studio located in the outskirts of the city. I arrived a little early, so I had a chance to explore his studio before the meeting. His studio has a transparent roof. His art supplies and artworks are scattered on every corner of the room. It was the third time that I had visited this place and his things are placed in different spots each time I visit. As I sat down, I saw paper, brushes, pens, paints, and a statue of ‘Thep Tum Jai’ on a wooden table. His studio is surrounded by lush trees and the birds’ whispered their songs into my ears.
“Being a stand-up comedian in Thailand is like wearing a mascot costume. Sometimes, you are sweating inside and it feels so itchy. However, a person inside will never complain and will continue to be lively for everyone who wishes to take a photo with him”, Udom stated. “Art is a way to create balance in my life.”
At the present time, Udom makes art without any rules or expectations. He would rather make it for his own pleasure. It has become his main job just like he always said that making art is his full-time job and being a stand-up comedian is a hobby as no one could wear a mascot costume every single day.
Udom began to find balance in his life. When he paints, he doesn’t need to wear a mascot. Society may expect the comedian to remain cheerful no matter what happens. But in this peaceful studio, Udom is simply an ordinary person who can express himself via painting, even though the story may be unacceptable to tell when he is dressed as a mascot.
While stand-up comedy allows him to tell people about his life, he has discovered art as a language through which he can express his life story. When the end of a relationship makes socialising too difficult, he would create art. When confronted with heartbreaking situations, he would produce art. He makes art to reflect on life’s lessons. Or sometimes he just feels like doing it, so he does it, paints it, and realizes while doing so whatever sensation makes him want to produce that artwork.
‘It’s my life journal,’ he said, and I agree.
There is no rule, and no one can see it. As a consequence, his journal is full of fresh experiments; a large piece, a tiny work, baked clay, ceramic, paint on canvas, paint on wood, and all the attempts to discover new techniques to produce the work.
“I never stand still. I’m constantly looking for stuff to do.” As a result, his art seems never-ending, as though the voyage is continuously ongoing. You do realize that life is the same, don’t you?
After that, I wait a few seconds for Udom to pass through the glass door. He joyfully informs me that the enormous monsters in the studio have been transported to storage and are getting ready to enter the stage. He envisions the stage of the stand-up comedy show “Diew 13” being entirely filled with these monsters.
He carries a monster and places it on the table. After an hour of chatting, he takes a break, relaxes, and looks at his artwork. When it comes to art, he feels at ease. He is not compelled to wear a mask or restrain himself. He discusses about his artworks, which include the epoxy monster sculptures that will be on Diew13’s stage, with sparkling eyes. He’s been doing it for the past two years. He had no idea how many sculptures he would make or why he would make them. He made one, and it expanded to two, ten, and a hundred, and the paper size swelled to fit on his knee and became human.
What I like about those monsters is that each one is imperfect. There’s a miserable shark that can’t swim and must wear a swim ring, a chubby hippopotamus wearing very large high heels, as if stealing mommy’s shoes, and a cheerful-looking chameleon with a saw tooth on its neck. Despite their flaws, all monsters appear to be joyful. It is not difficult for me to become engaged with them. Everyone, like those monsters, is flawed, and everyone wants to be happy. This is, after all, life, isn’t it?
Because Udom developed such monsters from elements of his own life. I’m not surprised that when Udom removed his mascot outfit, it was filled with hundreds of monsters emerging from within, and I’m not surprised that the mascot uniform we all wear will also include a monster’s hide.
--------
“How can art grow younger as we get older?”I asked him this question at first, and then understood it wasn’t about going back to being a kid. It’s progress. Growing up and learning until you encounter the difficulty of becoming an adult, which may be different for each individual. Udom’s weakness was his attempt to be someone he wasn’t and trying to control what couldn’t be controlled in life. When he discovered these facts, he returned to creating artwork with no limits or expectations, just like we did when we were children.
As a result, Udom grew up and continues to thrive.
Under the wrinkles, he seems older than I recall seeing on television. However, I knew that his soul would never grow old.
Thai version
เมื่อตั้งใจมองอุดม แต้พานิช ฉันพบว่าเขาแก่ลงกว่าที่ฉันจดจำเขาได้
ฉันเชื่อว่าเด็กวัยยี่สิบกว่าอย่างฉันโตมากับเดี่ยวไมโครโฟนของเขา จากยุคดีวีดีถึงยูทูบ แผ่นที่เอามาเปิดครั้งแล้วครั้งเล่าและปัจจุบันอยู่ซอกใดซอกหนึ่งในบ้าน จากเดี่ยว 1 ถึงเดี่ยว 12 ที่ฉันดูซ้ำ แบบรวดเดียวจบเมื่อไม่นานมานี้ อุดมที่ฉันคุ้นเคยจึงมีรูปร่างหน้าตาอยู่ในจอสองมิติ เขาค่อยๆ เปลี่ยน จากชายหน้าตาตี๋ตัวเล็กมาเป็นหนุ่มใหญ่ แต่เมื่อได้พบกัน ฉันพบว่ามีร่องรอยของวัยอีกหลายอย่างที่จอสองมิตินั้นเก็บไม่ได้ ทั้งริ้วรอยเล็กๆ ตรงหางตา ผิวของเขา แววตาของเขา หรือความนิ่งเงียบ ครุ่นคิด
งานศิลปะของเขาต่างจากนั้น มุมหนึ่งเป็นภาพขนาดใหญ่สีสันสดใสและเมื่อมองใกล้ๆ พบว่า มันคือการวาดบนผ้าใบหลายผืนแล้วเย็บต่อกัน ในตู้มีสัตว์ประหลาดดินเผาที่มีเครื่องประดับแยกต่าง หากสามารถจับแต่งตัวได้ หรือที่จะไม่พูดถึงไม่ได้ คือสัตว์ประหลาดหน้าตาน่าเอ็นดูขนาดเท่าคนที่ยืนหน้าสลอนกันทั่วสตูดิโอ
อุดมคนนั้นชอบเดินไปรอบๆ หยิบเอาน้องสัตว์ประหลาดบางตัวมาตั้งไว้ใกล้ๆ หยิบกระดาษ เช็ดสีที่เลอะสีจนเต็มมาวาดรูป ในวัยห้าสิบกว่า ทุกอย่างในสตูดิโอดูเหมือนสนามเด็กเล่น คำถามที่เราจะมาคุยกันในวันนี้คือ ในขณะที่วัยของคนเราผ่านไป งานศิลปะกลับเด็กลงได้อย่างไร
--------
ฉันเชื่อว่าเราจะเข้าใจงานศิลปะของใคร เราต้องเข้าใจชีวิตของเขาเสียก่อน เขามีวัยเด็กแบบไหน เขาเจออะไร และมีความรู้สึกแบบไหนในแต่ละช่วงอายุ อะไรเป็นสิ่งที่เขาเชื่อ อะไรเป็นสิ่งที่เขาเรียนรู้ ทุกอย่างคือองค์ประกอบของชีวิต และศิลปินต่างก็ทำงานจากชีวิตที่พวกเขาพบเจอ
“ตอนเด็กๆ วิชาศิลปะเป็นวิชาเดียวที่จะไม่โดนตี” อุดมเล่ายิ้มๆ “ตอนเด็กๆ พี่โน้ตย้ายที่บ่อยระหว่างสุรินทร์กับบ้านบึง(จังหวัดชลบุรี) การเรียนไม่ต่อเนื่อง หนังสือเรียนบางทีก็ไม่มี ชุดนักเรียนบางทีก็ไม่เหมือนเพื่อน แต่การย้ายก็ไม่ใช่อย่างเดียว พี่โน้ตไม่เคยทำการบ้านเลย ทำไม่เป็น แหมะ (แม่) ก็มีความรู้แค่วิธีตำส้มตำ ไม่มีคนสอนการบ้าน จนวิชาไหนๆ ก็โดนตีมือ”
ศิลปะเป็นเพื่อนกับเขามาตั้งแต่นั้น มันเป็นพื้นที่ปลอดภัยสำหรับเด็กที่ในสายตาผู้ใหญ่ทำอะไรไม่ได้ดีสักอย่าง แต่ในพื้นที่ตรงนี้มีคนบอกเขาว่าสิ่งที่เขาทำมีคุณค่า “ศิลปะทำให้พี่โน้ตมีตัวตน” เขาพูดเช่นนั้นเมื่อเล่าถึงงานแสดงเปเปอร์มาเช่ระดับโรงเรียนที่งานของเขาได้โชว์ แม้ว่ามันจะเป็นเพียงงานเล็กๆ งานหนึ่งก็ตามเมื่อมองย้อนกลับไป
เมื่อเป็นเด็ก ศิลปะไม่มีกฎเกณฑ์ ศิลปะคือการบริหารจินตนาการ ในวัยนั้นเราอาจไม่ได้คิดด้วยซ้ำว่าสิ่งที่เรามีเรียกว่า’จินตนาการ’ มันกลมกลืนไปกับชีวิต มันคือความเป็นไปได้ เพราะฉะนั้น การมองศิลปะของเด็กจึงกว้างขวางและเต็มไปด้วยเรื่องสนุกเสมอหลังจากจบมัธยมต้น อุดมหอบความหลงใหลในศิลปะไปเรียนต่ออาชีวะศิลปะ และเรียนต่อเพาะช่างตามคำแนะนำของเพื่อนฝูงรุ่นพี่ เขายังคงเป็นนักเรียนที่เรียนไม่เก่งตามเดิม เพียงแค่เปลี่ยนสถานที่ เขาไม่โดนตีอีกแล้ว แต่สิ่งที่แลกมาคือคำว่า’อย่า’
“ลองมองกลับไป เด็กไทยโตมากับคำว่า ‘อย่า’ เขาว่า และคำว่า ‘อย่า’ นี่เองก็เริ่มแผ่ขยายจากชีวิตส่วนอื่นๆ เข้าไปในศิลปะด้วย ศิลปะที่เคยกว้างในสมัยประถมเริ่มหดแคบลง ‘อย่าวาดแบบนั้น’ ‘อย่าลงสีแบบนั้น’ ‘อย่าจัดองค์ประกอบแบบนั้น’ จินตนาการดูจะหดความสำคัญลง
แต่ความสำคัญของจินตนาการก็ปะทะอุดมอีกครั้งตอนเขายี่สิบกว่า ที่ Centre de Pompidou, Paris เขายืนอยู่หน้าภาพวาดของ Jean-Michel Basquiat ลายเส้นที่ดูเหมือนเด็กเขี่ย ลายมือหวัดๆ ที่ดูอายุไม่เกินเจ็ดขวบ เขานั่งอยู่ตรงหน้าภาพนั้นเป็นชั่วโมง เดินออกไป ดูนั่นนี่ สุดท้ายก็เดินกลับมาอีก
แม้ว่าสังคมจะพร่ำสอนถึงการทำงานศิลปะที่ดีและอะไรที่ ’อย่า’ทำ แต่ในวันนั้นที่ Centre de Pompidou ตรงหน้าภาพ Basquiat เขาระลึกอีกครั้งว่า ศิลปะไม่มีกฎเกณฑ์และคนเราสามารถกักเก็บความเยาว์วัยไว้ได้เนิ่นนาน การวาดอย่างเป็นเด็กจึงเป็นความพยายามของเขาในการสร้างงานศิลปะระยะนั้น
“ถ้าใครด่าพี่โน้ตว่าพี่โน้ตวาดเหมือนเด็ก พี่โน้ตจะดีใจ เพราะการวาดเหมือนเด็กนี่แหละที่ยาก” นั่นคือคำพูดของเขาเมื่อประมาณปี 2540 หรือเมื่อกว่า 25 ปีที่แล้ว มาวันนี้ เมื่อฉันถามเขาอีกครั้ง อุดมตอบว่า “มันผิดตั้งแต่พยายามแล้ว” เขาหัวเราะ “เด็กไม่เคยต้องพยายามเป็นเด็ก”
ใช่ เด็กไม่เคยต้องพยายาม เด็กแค่ไม่มีกรอบ ไม่มีกฎ และไม่มีสังคมมาคอยบอกว่า ‘ศิลปิน’ คืออะไร ต้องทำงานรูปแบบไหน ทำท่ายังไง แต่งตัวแบบไหน งานศิลปะแบบเด็กไม่เคยพยายามทำตามกรอบ หรือพยายามทำ ’นอกกรอบ’ เพราะกรอบมันไม่มีด้วยซ้ำ แต่ในวันนั้นอุดมยังคงพยายามเป็นเด็ก ถึงอย่างนั้น เขาก็ยังไม่ได้พบพื้นที่ที่เต็มไปด้วยจินตนาการและเสรีภาพแบบที่หวัง อาจเพราะเขาพยายามวาดเหมือนเด็กด้วยสมองที่เต็มไปด้วยทฤษฎีสีและองค์ประกอบศิลป์ แต่ไม่ใช่แค่พยายามเป็นเด็ก
ในวัยยี่สิบกว่าที่คนเราต่างต้องการเสียงชื่นชมและการยอมรับ อุดมจึงพยายามเพื่อให้คนยอมรับในฐานะศิลปินด้วย ในยุคสมัยและประเทศที่มีนิยามของคำว่าศิลปะ/ศิลปินอย่างชัดเจนว่า ศิลปะคือความดีงาม ศิลปินคือต้องแต่งตัวและใช้ชีวิตสุดโต่ง เราคงพูดได้ว่าเมื่อรวมทั้งหมดแล้วมันคือความพยายามที่หนักหน่วงเหลือเกิน และนั่นยังไม่รวมความพยายามบนเวทีเดี่ยวไมโครโฟนด้วยซ้ำ
“มันเริ่มมาคลี่คลายตอนพี่โน้ตรู้สึกว่า ไม่ได้ต้องการการยอมรับแล้ว” ไม่ใช่แค่ศิลปะ แต่ในชีวิตด้วยเช่นกัน
“บนเวทีก็รู้สึกว่ามันมีอากาศให้หายใจมากขึ้น หลังเวทีไม่ตึงเครียดเหมือนแต่ก่อน งานศิลปะก็สบายขึ้น พอเลิกคิดว่าอยากเป็นศิลปิน ก็พบว่าความอยากเป็นศิลปินนั่นแหละที่เป็นกับดัก”
กับดักที่อุดมพูดถึง สำหรับเราหน้าตาเหมือนกล่องสี่เหลี่ยมที่ถูกตีกรอบด้วยกฎเกณฑ์และสังคมที่มีระดับมาตรวัดทุกอย่างเป็นไม้บรรทัด จริงอย่างที่อุดมว่า ถ้าเอากล่องนั้นออกเสียบ้างคงมีอากาศให้หายใจมากขึ้น
--------
วันเสาร์ฉันตั้งนาฬิกาปลุกแต่เช้าเพื่อเดินทางไปสตูดิโอของอุดมที่ชานเมือง ฉันมาไวกว่าเวลานัดเล็กน้อย จึงได้เดินดูสตูดิโอของอุดมก่อนคุยกัน มันเป็นตึกหลังคาสูงโปร่ง อุปกรณ์ทำงานศิลปะและงานชิ้นต่างๆ กระจายอยู่ตามมุมห้อง ซึ่งตลอดสามครั้งที่มาไม่มีครั้งไหนเลยที่ทุกอย่างอยู่จุดเดิม
ฉันนั่งตรงโต๊ะไม้กลางห้องที่มีกระดาษ พู่พัน ปากกา สี และ ‘เทพทำใจ’ วางระเกะระกะอยู่จนรกเต็มโต๊ะรอบสตูดิโอมีต้นไม้อยู่เต็ม และเมื่อเงี่ยหูฟัง จะได้ยินเสียงนกร้อง
“การทำอาชีพเป็นตลกในประเทศไทยเหมือนสวมชุด mascot บางทีข้างในเหงื่อก็ไหล คันก็คันแต่ mascot ก็จะไม่บ่น จะยังคงสดใสเฮฮาให้คนถ่ายรูป” อุดมกล่าวเช่นนั้น
“งานศิลปะมันเลยเป็นการรักษาสมดุลในการมีชีวิตอยู่” อุดมในวันนี้ทำงานศิลปะโดยไม่สนใจกฎเกณฑ์หรือเสียงชื่นชมอะไร เขาทำเหมือนเก็บไว้ดูคนเดียวด้วยซ้ำ ทำจนเหมือนมันเป็นงานหลักของชีวิตไปแล้ว ตามคำพูดที่เขาบอกเสมอว่างานศิลปะเป็นงานหลัก ส่วนเดี่ยวไมโครโฟนเป็นงานอดิเรก เพราะใครกันจะสามารถใส่ชุด mascot ได้ทุกวัน
สมดุลในชีวิตของอุดมจึงเกิดขึ้นเพราะเมื่อทำงานศิลปะอุดมไม่ต้องใส่ชุด mascot สังคมอาจคาดหวังให้นักแสดงตลกต้องเฮฮาและมีความสุขเสมอไม่ว่าจะเจออะไร แต่ในสตูดิโอที่สงบเงียบแห่งนี้ อุดมเป็นแค่ปุถุชนคนหนึ่ง และเขาสามารถพูดได้ทุกเรื่องผ่านศิลปะ แม้ว่าบางเรื่องจะไม่เหมาะกับการพูดตอนใส่ชุด mascot ก็ตาม
ฉะนั้น ในขณะที่เดี่ยวไมโครโฟนคือการเล่าเรื่องชีวิตของเขาให้คนอื่นฟัง เราพบว่าศิลปะเป็นภาษาที่อุดมเล่าเรื่องชีวิตให้ตัวเองฟัง เมื่อพบการเลิกราที่เจ็บปวดเกินกว่าจะอยากเจอใคร เขาจะทำงานศิลปะ เมื่อพบเจอเหตุการณ์เจ็บช้ำน้ำใจ เขาจะทำงานศิลปะ เมื่อใคร่ครวญถึงบทเรียนในชีวิต เขาจะทำงานศิลปะ หรือบางครั้งเขาก็แค่รู้สึกว่าอยากทำงานศิลปะ ทำ ทำ ทำ และค่อยๆ เรียนรู้จากการทำนั่นเองว่าความรู้สึกแบบไหนที่ผลักให้เขาอยากทำงานศิลปะชิ้นนั้นขึ้นมา เขาบอกว่ามันเป็นไดอารี่ชีวิตเขา ฉันเห็นด้วย ด้วยความไม่มีกฎและคนดู ไดอารี่ส่วนนี้ของเขาจึงมีการทดลองใหม่ๆ อยู่เต็มไปหมด เขาทำงานทั้งขนาดเล็กและใหญ่ ทั้งดินเผา เซรามิค อีพ็อกซี่ วาดบนผ้าใบ บนไม้ บนแผ่นอะคริลิค และรวมไปถึงการพยายามค้นหาวิธีการทำงานใหม่ๆ ไปเรื่อยๆ “พี่โน้ตไม่มีจุดที่นิ่ง พี่โน้ตหานู่นนี่ทำไปเรื่อย” งานศิลปะของพี่โน้ตจึงไม่เหมือนจุดหมายปลายทาง แต่เหมือนการเดินทางที่ยังคงดำเนินต่อไป อย่างว่า ชีวิตก็เป็นเช่นนั้นไม่ใช่หรือ?
หลังจากฉันนั่งรอสักพัก อุดมเดินเข้ามาผ่านประตูกระจกด้านหน้า อุดมเล่าให้ฉันฟังว่าน้องสัตว์ประหลาดยักษ์ขนาดตัวเท่าคนที่อยู่เต็มสตูดิโอในวันก่อนได้ถูกย้ายไปเก็บที่โกดังเพื่อเตรียมตัวขึ้นเวทีเดี่ยวไมโครโฟน 13 ในหัวของเขาเห็นภาพเหล่าน้องสัตว์ประหลาดอยู่เต็มเวที และเขาเล่าถึงมันออกมาด้วยน้ำเสียงมีความสุข เขาอุ้มน้องสัตว์ประหลาดตัวหนึ่งมาวางบนโต๊ะ หากการพูดคุยกินระยะเกินชั่วโมง เขาพักเดินดูน้องงานศิลปะของเขา เมื่อพูดถึงศิลปะ มันคือชีวิตส่วนที่เขาสบายตัว ที่ไม่ต้องพยายามปั้นหน้า ไม่ต้องเซนเซอร์ตัวเอง อุดมจึงพูดถึงงานศิลปะด้วยแววตาเป็นประกาย
น้องสัตว์ประหลาดที่จะอยู่บนเวทีเดี่ยวไมโครโฟน 13 เป็นหุ่นทำจากอีพ็อกซี่ อุดมทำมาร่วมสองปีได้แล้ว ตอนแรกเขาไม่ได้คิดวางแผนจะทำจำนวนเท่าไหร่หรือเพื่ออะไร แต่จากหนึ่งตัวก็กลายเป็นสอง กลายเป็นสิบ กลายเป็นร้อย ขนาดเริ่มขยายจากในกระดาษ กลายเป็นตัวเท่าเข่า จนถึงตัวขนาดใหญ่เท่าคน
สิ่งที่เรารักเกี่ยวกับเหล่าน้องสัตว์ประหลาดคือ ทุกตัวต่างมีความไม่สมบูรณ์แบบในตัวน้องเอง อุดมมีทั้งน้องปลาฉลามเจ้ากรรมดันว่ายน้ำไม่ได้ต้องใส่ห่วงยาง น้องฮิปโปโปตัวอ้วนตอแหลใส่รองเท้าส้นสูงที่ไซส์รองเท้าใหญ่จนเหมือนขโมยแม่มา หรือน้อง (ดูเหมือน) กิ้งก่ายิ้มยิงฟันที่มีเลื่อยฟันอยู่ที่คอ ทุกตัวหน้าตาดูมีความสุข แม้ว่าความไม่สมบูรณ์แบบเหล่านั้นจะเห็นอยู่ทนโท่ และสำหรับฉันมันไม่ยากเลยที่จะผูกพันกับน้องสัตว์ประหลาดสักตัวของอุดม ในเมื่อเราต่างมีความไม่สมบูรณ์แบบบางอย่างเหมือนน้องเหล่านั้น และเราทุกคนต่างพยายามที่จะมีความสุข อย่างว่า ชีวิตก็เป็นเช่นนั้นไม่ใช่หรือ?
เพราะอุดมสร้างน้องสัตว์ประหลาดมาจากชิ้นส่วนในชีวิตส่วนตัว เมื่ออุดมถอดชุด mascot ออก ฉันจะไม่แปลกใจ ถ้าภายใต้ชุดนั้นจะเป็นน้องสัตว์ประหลาดร้อยกว่าตัวกรูกันออกมา และฉันจะไม่แปลกใจเช่นกัน ถ้าภายใต้ชุด mascot ที่เราทุกคนใส่ เราจะมีน้องสัตว์ประหลาดสักตัวแอบอยู่ในนั้น
--------
“ในขณะที่วัยของคนเราผ่านไป งานศิลปะกลับเด็กลงได้อย่างไร” ฉันถามคำถามนี้ในตอนต้นและฉันก็พบว่า มันไม่ใช่การกลับไปเป็นเด็กหรอก มันคือการเติบโตต่างหาก เติบโตและเรียนรู้จนเจอร่องรอยปัญหาของการเป็นผู้ใหญ่ จุดบกพร่องที่ว่าอาจเป็นสิ่งแตกต่างกันไปในแต่ละคน สำหรับอุดม
มันคือการพยายามเป็นในสิ่งที่ตัวเองไม่ได้เป็นและการพยายามควบคุมในสิ่งที่ชีวิตไม่สามารถควบคุมได้ เพราะเขาเข้าใจสิ่งนี้ เขาจึงกลับไปทำงานศิลปะอย่างที่ไม่ต้องมีกฎรุงรังและไม่หวังให้ทุกอย่างเป็นอย่างใจหวัง — เช่นที่เราทุกคนต่างเคยเป็นในวัยเยาว์
ฉะนั้นแล้ว อุดมจึงเติบโตขึ้น และยังคงเติบโตอยู่ ภายใต้ริ้วรอยเหล่านั้นที่ทำให้เขาดูแก่ลงกว่าที่ฉันจำได้จากทีวี ฉันพบว่า ตัวตนของเขาไม่ได้แก่ชราลงเลย
Client: Udom Taepanich
Translator (to English): River City Bangkok Gallery
